To τσερκένι ή ο χαρταετός

Ο χαρταετός ή αλλιώς τσερκένι κατά τον Κοσμά Πολίτη μας ήρθε από τη μακρινή Κίνα και στην Ελλάδα ενσωματώθηκε μαζί με τα έθιμα της «Καθαράς Δευτέρας».

 Την «Καθαρά Δευτέρα», οι πιστοί καλούνται να «καθαρίζονται» πνευματικά και σωματικά.

Δεν μας κάνει εντύπωση λοιπόν, που ο χαρταετός ενσωματώθηκε τόσο αρμονικά στην εν λόγω ημέρα.  Πρόκειται για μια ελαφριά κατασκευή σκοπός της οποίας είναι να πετά με τη βοήθεια του αέρα. Ο σκελετός του κατασκευάζεται από ελαφρύ ξύλο, ενώ το μέρος που φέρνει αντίσταση στον αέρα είναι από λεπτά φύλλα χαρτιού. Το μόνο που απομένει να το συνδέει με τον υπόλοιπο κόσμο, κάτω, είναι ένας σπάγκος.

Απλά υλικά, απλή κατασκευή, που όμως με τη μαγεία και τον «αέρα» του σινεμά αυτά απογειώνονται μέσα στις ταινίες που ακολουθούν. Τα όνειρα, οι δυσκολίες -που αντιμετωπίζουν οι ήρωες και οι ελπίδες τους καταφέρνουν να νικήσουν τους «νόμους της βαρύτητας» και να απογειωθούν, να πετάξουν ψηλά.

«Είδες ποτέ σου πολιτεία να σηκώνεται ψηλά; Δεμένη από χιλιάδες σπάγγοι ν’ ανεβαίνει στα ουράνια; Ε, λοιπόν, ούτε είδες ούτε θα ματαδείς ένα τέτοιο θάμα. Αρχινούσανε την Καθαρή Δευτέρα -είτανε αντέτι- και συνέχεια την κάθε Κυριακή και σκόλη, ώσαμε των Βαγιών. Από του Χατζηφράγκου τ’ Αλάνι κι από το κάθε δώμα κι από τον κάθε ταρλά του κάθε μαχαλά της πολιτείας, αμολάρανε τσερκένια. Πήχτρα ο ουρανός. Τόσο, που δε βρίσκανε θέση τα πουλιά. […] Ολάκερη τη Μεγάλη Σαρακοστή, κάθε Κυριακή και σκόλη, η πολιτεία ταξίδευε στον ουρανό. Ανέβαινε στα ουράνια και τη βλόγαγε ο Θεός. Δε χώραγε το μυαλό σου πώς μπόραγε να μείνει κολλημένη χάμω στη γης, ύστερ’ από τόσο τράβηγμα στα ύψη. Και όπως κοιτάγαμε όλο ψηλά, τα μάτια μας γεμίζανε ουρανό, ανασαίναμε ουρανό, φαρδαίνανε τα στέρνα μας και κάναμε παρέα με αγγέλοι. Ίδια αγγέλοι κι αρχαγγέλοι κορονίζανε ψηλά. Θα που πεις, κι εδώ, την Καθαρή Δευτέρα, βγαίνουνε κάπου εδώ γύρω κι αμολάρουνε τσερκένια. Είδες όμως ποτέ σου τούτη την πολιτεία ν’ αρμενίζει στα ουράνια; Όχι. Εκεί, ούλα είταν λογαριασμένα με νου και γνώση, το κάθε σοκάκι δεμένο με τον ουρανό. Και χρειαζότανε μεγάλη μαστοριά και τέχνη για ν’ αμολάρεις το τσερκένι σου.»,

  (Κοσμάς Πολίτης, Στου Χατζηφράγκου, Εστία).

*Τσερκένι: ο χαρταετός

«Ποίηση χαρταετός που ξέφυγε απ’ τα χέρια παιδιού, πεταλούδα που γλιτώνει απ’ τη φωτιά, νύχτα στρωμένη τσιγάρα λέξεις …»,  Θωμάς Γκόρπας…

«Ὅτι μπόρεσα ν΄ ἀποχτήσω μία ζωὴ ἀπὸ πράξεις ὁρατὲς γιὰ ὅλους, ἑπομένως νὰ κερδίσω τὴν ἴδια μου διαφάνεια, τὸ χρωστῶ σ΄ ἕνα εἶδος εἰδικοῦ θάρρους ποὺ μοῦ ῾δωκεν ἡ Ποίηση: νὰ γίνομαι ἄνεμος γιὰ τὸ χαρταετὸ καὶ χαρταετὸς γιὰ τὸν ἄνεμο, ἀκόμη καὶ ὅταν οὐρανὸς δὲν ὑπάρχει….».

 (Ο. Ελύτης, Μικρός Ναυτίλος)