Τα σχολικά εγχειρίδια των Φυσικών Επιστημών Ε΄& Στ΄τάξης του Δημοτικού Σχολείου: Μια κριτική θεώρηση

Για κάθε μια από τις δύο τάξεις (Ε' & Στ' του Δημοτικού σχολείου) στις οποίες διδάσκεται το μάθημα Ερευνώ και ανακαλύπτω υπάρχουν  στα σχολεία από το Σεπτέμβριο του 2006 δύο βιβλία: Το Βιβλίο Μαθητή και το Τετράδιο Εργασιών. Δυστυχώς παρότι υπάρχουν πολλές και ενδιαφέρουσες για τους μαθητές πρακτικές δραστηριότητες, έχουν αγνοηθεί πολλά από τα δεδομένα της έρευνας της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών, που γίνονται ευρέως αποδεκτά στις μέρες μας, ενώ κάποια σύγχρονα πορίσματα της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών, που υιοθετούνται -βασικές αρχές στο εισαγωγικό κεφάλαιο του ΔΕΠΠΣ (2002)-, δεν φαίνεται να ελήφθησαν υπόψη από τους συγγραφείς. Ενδεικτικά αναφέρω τρεις από αυτές τις αρχές: 1. Δεν επιδιώκεται η ανάδειξη και διδακτική αξιοποίηση των ιδεών των μαθητών.
2. Αγνοείται η κοινωνική και συνεργατική φύση της μαθησιακής διαδικασίας και 3. Αγνοήθηκε η διαθεματική προσέγγιση των εννοιών.  (Βασικές αρχές του Κονστρουκτιβισμού)
Ακόμη τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα βιβλία οφείλονται από τη μια σε προτάσεις του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών (ΑΠΣ) με βάση το οποίο γράφτηκαν τα βιβλία και από την άλλη στον τρόπο με τον οποίο υλοποιούνται οι προτάσεις του ΑΠΣ στα βιβλία.
Προβλήματα οφειλόμενα  σε προτάσεις του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών:
1ο Δίνεται μεγάλη έμφαση στο μικρόκοσμο.
2ο Το ΑΠΣ περιλαμβάνει θέματα δύσκολα για το επίπεδο των μαθητών στους οποίους απευθύνεται.

Τα θέματα του διαπραγματεύεται το ΑΠΣ απέχουν πολύ από την αντιληπτική ικανότητα των μαθητών αυτής της ηλικίας και του διεθνούς γίγνεσθαι στην κατάρτιση αντίστοιχων ΑΠΣ, όπως είναι αυτό της Φιλανδίας (χώρας με υψηλές επιδόσεις στους διαγωνισμούς PISA).
Παρόλα αυτά το ΑΠΣ δηλώνει: Για τον προσδιορισμό του σκοπού διδασκαλίας κάθε αντικειμένου των Φυσικών Επιστημών λήφθηκε υπόψη η ηλικία των μαθητών, που παίζει καθοριστικό ρόλο, αφού άλλες ανάγκες  καλείται να εξυπηρετήσεις η διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών στο Δημοτικό σχολείο κι άλλες στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο... Λήφθηκε υπόψη η νοητική ανάπτυξη του μαθητή κάθε ηλικίας, το γνωστικό υπόβαθρο που διαθέτει, οι δεξιότητες αλλά και οι προσδοκίες του, το κοινωνικό περιβάλλον και οι αναγκαιότητες  που υπάρχουν σ΄αυτό. Επιπλέον, λήφθηκε υπόψη ο χρόνος και ο τεχνολογικός εξοπλισμός που έχει ο εκπαιδευτικός στη διάθεσή του για τη διδασκαλία του μαθήματος.
Άραγε τι θα περιείχε το ΑΠΣ αν δεν είχε ληφθεί υπόψη "η ηλικία των μαθητών που παίζει καθοριστικό ρόλο";

Προβλήματα οφειλόμενα στον τρόπο με τον οποίο υλοποιούνται οι προτάσεις του ΑΠΣ στα βιβλία.

Υπάρχουν προβλήματα που αφορούν: Θέματα γλώσσας, επιστημονικής εγκυρότητας, ερμηνείας του φαινομένου, ασυνέπειας μεταξύ των αναγραφομένων σε δύο σημεία σε βιβλία της ίδια τάξης και αναφορές σε όργανα τα οποία είναι άγνωστα στα σημερινά παιδιά.

Θα αναφερθώ σήμερα στα θέματα γλώσσας και παραθέτω ένα απόσπασμα από το βιβλίο της 'Εκτης που αφορά στη Θερμοκρασία και τη Θερμότητα: Τα σχετικά με τη θερμότητα φαινόμενα τα ονομάζουμε θερμικά φαινόμενα. Τα φαινόμενα αυτά οφείλονται στις μεταβολές της θερμικής ενέργειας των σωμάτων. Θερμική ενέργεια ενός σώματος ονομάζουμε την κινητική ενέργεια των μορίων του λόγω των συνεχών και τυχαίων κινήσεών τους. Αντιλαμβανόμαστε τη θερμική ενέργεια ενός σώματος από τη θερμοκρασία του. Όσο μεγαλύτερη είναι η θερμική ενέργεια τόσο μεγαλύτερη είναι και η θερμοκρασία. Θερμότητα ονομάζουμε την ενέργεια μόνο όταν αυτή ρέει από ένα σώμα σε ένα άλλο. Η θερμότητα ρέει πάντοτε από τα σώματα με μεγαλύτερη θερμοκρασία προς τα σώματα με χαμηλότερη θερμοκρασία. 

Υπάρχει αναντιστοιχία του παραπάνω κειμένου και του βαθμού δυσκολίας του με την ηλικία των μαθητών (Κουμαράς Π. Έρευνα & Πράξη, Τεύχος 20-21 σελ. 24.)

Υπάρχουν μια σειρά άλλων ζητημάτων που προανέφερα που τελικά δημιουργούν ένα περιβάλλον που μάλλον δυσκολεύει, παρά βοηθά τον εκπαιδευτικό της πράξης να πραγματοποιήσει το έργο του και τους μαθητές να κατανοήσουν βασικές έννοιες των Φυσικών Επιστημών. Για περισσότερες πληροφορίες : Έρευνα & Πράξη, Τεύχος 20-21