Ολιγοθέσιο ή πολυθέσιο σχολείο;

Το ερώτημα θα μπορούσε να φαντάζει ως και ρητορικό. Κινδυνεύοντας μια μεταφορά σκέψης μια αναλογία αν θέλεις, θα έλεγα Κέντρο Υγείας ή Νοσοκομείο; και σαφώς θε επέλεγα το δεύτερο για την υγεία μας. Όμως οι απαντήσεις δεν είναι τόσο εύκολες, ιδιαίτερα κοιτάζοντας το 4/θέσιο  Δημοτικό Σχολείο Φουρφουρά, στο Ρέθυμνο,το σχολείο της φύσης και των χρωμάτων. Η ματιά των δασκάλων και της τοπικής κοινωνίας μετέτρεψε ένα σχολείο σ' ένα δυναμικό χώρο δημιουργίας. Δεν είμαστε όμως πάντα τόσο τυχεροί. Χρειάζεται θεσμικά να δημιουργήσουμε τις απαραίτητες παιδαγωγικές και διδακτικές συνθήκες που να επιτρέπουν την εφαρμογή σύγχρονων παιδαγωγικών και διδακτικών προσεγγίσεων. Ένα σχολείο χαρακτηρίζεται ολιγοθέσιο όταν σε αυτό τουλάχιστον ένας εκπαιδευτικός διδάσκει ταυτόχρονα δύο ή περισσότερες τάξεις. Τα ολιγοθέσια δημοτικά σχολεία αποτελούσαν ως το 1994 την πλειοψηφία των σχολείων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (Παπασταμάτης, 1998 & Μπρούζος, 2002). Ο αριθμος όμως αυτός συρρικνώνεται και η περαιτέρω παρουσία τους καθίσταται αμφίβολη. Υπάρχουν ποικίλες παιδαγωγικές προσεγγίσεις για τα θετικά και αρνητικά των ολιγοθεσίων σχολείων. Ο Bray (1987) ισχυρίζεται ότι στα ολιγοθέσια σχολεία η αλληλεπίδραση των παιδιών με τους συμμαθητές και τους δασκάλους τους είναι αρκετά περιορισμένη, λόγω του μικρού αριθμού παιδιών, σε αντίθεση με τα πολυθέσια σχολεία που προσφέρουν ποικιλία εμπειριών. Η έλλειψη επίσης πολλών μαθητών & μαθητριών στην τάξη του ολιγοθεσίου μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα στην κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών (ΗΜΙ,1978). Υπάρχουν ωστόσο και έρευνες που αναφέρονται αποκλειστικά στο ελληνικό πλαίσιο και δε συμμερίζονται αυτές τις απόψεις (Καψάλης, 2001,2002 & Φύκαρης, 2002). Παρόλες τις διαφορετικές απόψεις η διδασκαλία στα ολιγοθέσια σχολεία υλοποιείται ως εξής: Ο εκπαιδευτικός απευθύνεται σε μία βαθμίδα, ενώ τα παιδιά των άλλων αυτο-απασχολούνται με σιωπηλές εργασίες. Η συνεργατική μάθηση μεταξύ των μαθητών και μαθητριών, ενισχυμένη με στρατηγικές αυτο-διδασκαλίας είναι επίσης συνήθης. Το ωράριο είναι ρευστό, συχνά τα διαλείμματα καταπατούνται σε όφελος του διδακτικού χρόνου που μοιάζει ασφυκτικός και πολλές εργασίες ανατίθενται ως εργασία κατ' οίκον. Τι θα γίνει όμως με τα Νέα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών που προσεγγίζουν τη γνώση μέσα από μια τριπολική σχέση (Εγχειρίδιο, Πολλαπλό Βιβλίο, Ηλεκτρονικές Πηγές). Πώς θα μπορέσει να ανταποκριθεί ο εκπαιδευτικός και οι μαθητές σ΄αυτό το ασφυκτικό και απαιτητικό πλαίσιο; Από την άλλη αν έχουμε την κτιριακή δυνατότητα να στεγάσουμε μαζί σχολεία που βρίσκονται γεωγραφικά κοντά μπορούμε να δημιουργήσουμε 6/θέσια και άνω σχολεία που θα λειτουργούν και ως ολοήμερα, που προσφέρουν τις παρακάτω δυνατότητες:

α) Παιδαγωγικές

•  ένταξη δημιουργικών δραστηριοτήτων στον ελεύθερο χρόνο των παιδιών,

•  παροχή στηρικτικής διδασκαλίας σε μαθητές που την έχουν ανάγκη,

•  συμμετοχή των μαθητών σε δραστηριότητες εμπέδωσης και διεύρυνσης των γνώσεων,

•  παραμονή των μαθητών σ' ένα περιβάλλον ασφάλειας και δημιουργικής αξιοποίησης του χρόνου τους.

β) Κοινωνικές

• προστασία των παιδιών των εργαζόμενων γονέων,

•  οργανική σύνδεση σχολείου-κοινωνίας,

• αντιστάθμιση των παραγόντων που οδηγούν σε εκπαιδευτικές ανισότητες με τη δυνατότητα παροχής στηρικτικής διδασκαλίας.

 Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν την ασφαλή και έγκαιρη μεταφορά των μαθητών και μαθητριών και ταυτόχρονα την υπέρβαση που πρέπει να κάνουμε όλοι μας για να φτιάξουμε ένα σύγχρονο σχολείο πέρα από κοντόφθαλμες και μεροληπτικές προσεγγίσεις.

Παπαδόπουλος Πάρης

Το θέμα σαφώς δεν αναλύεται εκτενώς στην παρούσα δημοσίευση. Η βιβλιογραφία δεν αναφέρεται είναι όμως στη διάθεση του καθενός.
* Μετά από φιλική παρέμβαση για τα ολιγοθέσια προσθέτω τα παρακάτω σε συνέχεια του άρθρου:

Το Υπουργείο Παιδείας  χαρακτηρίζει ως ολιγοθέσια τα μονοθέσια, διθέσια και τριθέσια στα οποία και δεν τοποθετούνται ειδικότητες. Από τα τετραθέσια και πάνω έχουν δοθεί

οργανικές θέσεις –και δίδονται- ειδικοτήτων (Αγγλικών, Φυσικής Αγωγής και Μουσικής). Σχετικό άρθρο του πρώην προϊσταμένου επιστημονικής και παιδαγωγικής

καθοδήγησης της περιφέρεια εκπαίδευσης  Δυτικής Μακεδονίας:  http://dmaked.pde.sch.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=105:2010-03-10-11-18-33&catid=107:2010-03-24-07-56-39&Itemid=62.